Feiten over pijn zijn zó belangrijk. Je pijn goed leren kennen is het begin van het hertrainen van jouw pijnsysteem. Hoe werkt (jouw) pijn? Betekent pijn altijd schade? Welke factoren spelen mee bij pijn? Hoe gaan je hersenen om met pijn? Waarom is je pijnsysteem soms overbezorgd? En hoe hertrain je zelf je overbeschermende pijnsysteem? De antwoorden op deze vragen komen aan bod in de 9 ‘Factsheets’ van Painrevolution. In begrijpelijke taal worden pijnfeiten gepresenteerd en uitgelegd. Wanneer je ze doorneemt, krijg je kennis en meer begrip om zélf actief met je pijnsysteem aan het trainen te gaan.
Je bent nu in het Informatiecentrum van Pijnstad. Welkom!
In het Informatiecentrum zal naast de betrouwbare, gevalideerde medische informatie over alles omtrent chronische pijn ook ruimte zijn voor ervaringsverhalen van chronisch pijnpatiënten, waar anderen tips, steun en inspiratie uit kunnen halen.
Wat levert dit artikel jou op?
Pijn die lang duurt, heeft te maken met jouw zenuwstelsel 1voetnoot 1 dat steeds gevoeliger wordt. Misschien is de pijn ooit wel door ‘schade’ ontstaan, maar ondertussen spelen meer zaken mee. Denk aan: stress, angst, pieken, de manier waarop je leeft, zorgen over werk of je relatie. Jouw pijnsysteem overbeschermt jou.
Stap één -op weg naar herstel- is beter begrijpen hoe pijn werkt. En wat in jouw geval mee kan spelen, waardoor de pijn niet weggaat. Dat kan je ook bespreken met jouw pijnbehandelaar 2voetnoot 2.
Om beter met jouw pijn om te leren gaan, of zelfs soms minder pijn te gaan voelen, kun je onder begeleiding je grenzen gaan verleggen. En ja, soms moet je dan dingen doen die je normaal gesproken niet (meer) zou doen.
Opnieuw leren om vrij te bewegen en écht te geloven dat je ‘veilig bent’ kost moeite, oefening, geduld en volhouden. Als je zelf actief meedoet, kan je samen met jouw behandelaar leren om jouw pijnsysteem te ‘hertrainen’.
Stap voor stap leer je zo jouw pijnsysteem 3voetnoot 3 om minder gevoelig te zijn. Leer je leven mét jouw pijn, die daardoor soms ook minder wordt. Of minder heftig voelt.
Feiten over pijn #1: Jouw pijn is echt, ook als er geen schade/letsel is
- Pijn wordt veroorzaakt door een complexe wisselwerking van biologische, psychologische en sociale factoren.
- Hoe langer de pijn voortduurt, hoe gevoeliger ons zenuwstelsel wordt – en hoe beter het wordt in produceren van pijn.
- Chronische pijn kan voortkomen uit schade (letsel), maar juist de sociale en psychologische factoren kunnen pijn laten voortbestaan, lang nadat de schade is hersteld.
Goed geïnformeerde artsen, verpleegsters, fysiotherapeuten en andere professionals die pijnwetenschap begrijpen, zullen nooit beweren dat jouw pijn niet echt is. Ze zullen jou helpen je pijn beter te begrijpen.
Feiten over pijn #2: Leer meer over jouw pijn
- Het begrijpen van jouw aanhoudende pijn is erg belangrijk. Leren over je pijn helpt je op de weg naar herstel.
- Pijn leren begrijpen, met hulp van een pijnprofessional/pijn’coach’, kan leiden tot geleidelijke afname in pijn en beperking – en kan je in een aantal gevallen zelfs helpen, in de loop van de tijd, volledig te herstellen.
- Gaandeweg leer je jouw pijnsysteem minder overbeschermend te zijn.
Feiten over pijn #3: Pijn is niet hetzelfde als (weefsel)beschadiging
- Misschien was er ooit schade, maar pijn kan blijven optreden lang nadat de schade is genezen.
- Veel mensen met afwijkingen op scans hebben geen pijn. En andersom kun je pijn hebben, zonder dat er afwijkingen te zien zijn.
- Aanhoudende pijn kan in de loop van de tijd sterker worden en langer aanhouden.
- Niet-weefsel factoren die pijnklachten geven kunnen zaken zijn als stress, angst, angst voor blessures, slecht slapen, zorgen over terugkeer naar werk, of zelfs lange reistijden.
Feiten over pijn #4: Pijn is een beschermingsreactie
- Pijn trekt je aandacht en moedigt je aan om gevaar te vermijden. Het is als een waarschuwingssignaal.
- Gevaardetectoren (‘nociceptoren’) zenden geen pijn door, maar informatie. Alleen de hersenen kunnen besluiten om pijn te creeëren, vaak op basis van extra informatie.
- Als je verwacht dat een behandeling of beweging de symptomen verergert, is de kans groot dat dit ook gebeurt. Als je daarentegen verwacht dat het zal helpen, zul je je waarschijnlijk beter voelen.
- Door het verleggen van je grenzen en comfortzone kun je ervoor zorgen dat de pijn uiteindelijk afneemt.
Bron: Painrevolution website
Feiten over pijn #5: Pijn is afhankelijk van de situatie (‘context’)
- Sociale factoren beïnvloeden je pijn: andere mensen, je werk, de dingen die je ziet en hoort.
- Cognitieve factoren, zoals je overtuigingen over pijn, over de oorzaak en je diagnose, zijn van invloed op je pijn. Jouw begrip, ideeën en manier van denken speelt mee.
- Maar ook emotionele factoren zijn van invloed: gevoelens en emoties over je pijn en eventuele schade.
- Context kan pijn-intensiteit (hoeveelheid), duur (hoe lang het aanhoudt) en variatie beïnvloeden.
- Het begrijpen van de impact van de context op jouw pijn, kan je helpen toe te werken naar het verminderen van die impact
Feiten over pijn #6: DIM’s en SIM’s worden afgewogen in je hersenen
- Signaleren je hersenen dat er ‘Danger In Me’ (DIM) is, dan beschermen ze je lichaam door pijn te maken.
- Signaleren je hersenen dat er ‘Safety In Me’ (SIM) is, dan hoeven je hersenen niet te handelen.
- Voortdurend wegen je hersenen deze DIM’s en SIM’s. Dat wordt ook wel de Protectometer genoemd: een meter die constant in beweging is: gevaar, of niet.
- Stress, verdriet, boosheid, maar ook specifieke plaatsen, mensen, gedachten of activiteiten kunnen leiden tot méér DIM’s
- Je kan oefenen om meer SIM’s te herkennen: gelukkige herinneringen, plaatsen, bepaalde mensen, activiteiten: het kunnen allemaal SIM’s zijn.
- DIM’s kunnen SIM’s worden als je bijvoorbeeld extra uitleg of kennis krijgt. Een ‘gevaarlijk uitziende man’ kan met de juiste uitleg toch een vriendelijke oplettende opa blijken te zijn.
Feiten over pijn #7: Resetten van je overbezorgde pijnsysteem
- Het pijnsysteem kan soms te actief reageren op prikkels, waardoor de pijn aanhoudt en intenser wordt dan nodig is.
- Het ruggenmerg raakt dan ‘gewend aan de pijn’ en reageert sterker op signalen, waardoor het lichaam overgevoelig wordt.
- Een overgevoelig pijnsysteem herken je wanneer de pijn zich verplaatst van de ene kant van je lichaam naar de andere kant. Of wanneer je overgevoelig wordt voor beweging, rekken of druk -en niet voor warme of koude prikkels.
- De gevoeligheid van het pijnsysteem kan worden verminderd door langzaamaan de belasting op het systeem te verhogen. Dat kan best tijdelijk een beetje extra pijn opleveren, maar moet nooit een heftige pijnreactie geven.
- Geduld en volhouden is belangrijk bij het resetten van je pijnsysteem!
Feiten over pijn #8: Hertrain je pijnsysteem
- Jouw lichaam heeft het vermogen zich aan te passen aan de omstandigheden en te leren. Dat heet ‘bioplasticiteit’.
- Een goede pijncoach moedigt je aan om vol te houden, verstandig te trainen en niet in paniek te raken als de pijn tijdelijk toeneemt.
- Opnieuw leren om vrij te bewegen en te geloven dat je veilig bent kost moeite, oefening, vastberadendheid en veel kleine overwinningen.
Bron: Painrevolution website
Feiten over pijn #9: Actief zijn in het hertrainen van je pijnsysteem
- Vooruitplannen, het nemen van controle (actief zijn) en het aannemen van een langetermijn-benadering helpt bij het hertrainen van je pijnsysteem. Dat heet ‘anticiperen’, in tegenstelling tot ‘reageren’.
- Actieve strategieën helpen daarbij beter dan passieve:
- Actieve strategieën zijn manieren waarop je zelf actie onderneemt om sterker te worden en nieuwe mogelijkheden te ontdekken. Bv. elke dag een beetje meer bewegen, of je al voorbereiden op eventuele tegenslagen (‘pijnpieken en dagen met meer pijn horen er af en toe bij’).
- Bij passieve strategieën blijf je afhankelijk bent van bijvoorbeeld medicijnen, rusten of regelmatig naar de fysiotherapeut.
- Voorbeelden van actieve strategieën: mindfulness, meditatie, ontspanningstraining, yoga, dansen of weer sociale activiteiten ondernemen. Samen met een pijnprofessional kun je experimenteren en ontdekken welke strategieën het beste resultaat geven bij jou.
Deel je ervaringen
Deze informatie is een samenvatting van en gebaseerd op de factsheets van de Painrevolution website. Deze informatie bevat geen specifiek medisch advies. Maar we hopen echt dat je, na het lezen, beter begrijpt hoe (jouw) pijn werkt en inzicht krijgt in de nieuwste manieren om pijn te managen.
- Wat levert het lezen van dit artikel jou op?
- Wat herken je uit de factsheets, en waar heb je nog meer vragen over?
- Welke vragen neem jij mee naar jouw (pijn)behandelaar?
Praat in LPO’s Community verder, bijvoorbeeld over hoe jij denkt dat pijn werkt, wat je uit de factsheets hebt gehaald, hoe je denkt dat je jouw pijnsysteem kunt hertrainen of welke factoren van invloed zijn op jouw pijn.
Meer lezen
- Bezoek de Painrevolution website als je meer feiten over pijn wilt lezen.
- De factsheets zijn in Australië ontwikkeld, en vertaald naar het Nederlands door fysiotherapeut Tineke de Ruiter. Ook fysiotherapeut Bart van Buchem, met ‘chronische pijn’ als specialisatie, werkte er aan mee.
- Lees ook: Herprogrammeer het overgevoelige brein.