Enige tijd terug publiceerde EOS Wetenschap een ‘dossier chronische pijn’. In dat (online) dossier lezen we een interessant interview met Hoogleraar Jo Nijs. Hij heeft na vele jaren studie een heldere blik op chronische pijn ontwikkeld. Samen met de onderzoeksgroep Pain in Motion ontwikkelde hij een behandeling die educatie (voorlichting), oefening en zelfmanagement combineert. Lees hoe dit tot stand kwam en welke tips Jo Nijs voor jou heeft.
Je bevindt je nu in de Keuzewijzer van Pijnstad. Welkom!
De Keuzewijzer geeft je grip op welke behandelingen er rondom pijn nu allemaal zijn. Het helpt je met het stellen van de juiste vragen. Om samen met je behandelaar, huisarts of specialist de bij jou best passende keuzes te kunnen maken. Om uiteindelijk (de impact van) jouw pijn te verminderen of jouw kwaliteit van leven mét pijn te vergroten.
Wie is Jo Nijs?
Jo Nijs is hoogleraar aan de Vrije Universiteit Brussel en fysiotherapeut aan het Universitair Ziekenhuis in Brussel. Hij is zeer betrokken bij de onderwerpen chronische pijn en revalidatiegeneeskunde en betrokken bij de onderzoeksgroep Pain in Motion.
Zaken als ‘pijnmedicatie’, ‘massage’ of ‘rust houden’ kunnen het probleem chronische pijn alleen nog maar groter maken. Het zijn geen oplossingen.
Hoogleraar Jo Nijs
Wat stelt Jo Nijs voor om het probleem ‘chronische pijn’ te lijf te gaan?
Een combinatie van ’therapie’-onderdelen is veel effectiever om chronische pijn te bestrijden, vertelt Jo Nijs in het interview. Met een moeilijk woord: multidisciplinaire benadering van chronische pijn, zoals ook de Zorgstandaard Chronische Pijn al beschrijft. Het betrekken van verschillende disciplines.
Samen met de Pain in Motion onderzoeksgroep ontwikkelde en toetste Jo Nijs een nieuwe therapie van +/- 3 tot 5 maanden. Met daarin de volgende onderdelen:
#1 Uitleg over pijn
‘Pijneducatie’ is heel belangrijk om de patiënt goed uit te kunnen leggen wat (chronische) pijn is en hoe pijn werkt. We leggen uit dat chronische pijnpatiënten een overgevoelig pijnsysteem hebben, dat heet ‘sensitisatie van het centrale zenuwstelsel’.
Zelfs als er géén lichamelijke oorzaak is voor de pijn, kunnen hersengebieden toch geactiveerd worden en pijnsignalen uitzenden.
Het is een groot misverstand dat er altijd schade moet zijn om pijn te voelen
Jo Nijs
We betrekken áltijd een partner of andere naaste bij deze uitleg. Want sociale steun helpt om sneller te kunnen herstellen.
#2 Oefeningen
Na de theorie krijgen de patiënten oefeningen, van een fysiotherapeut. Niet zozeer gericht op het sterker maken van spieren, maar op het opnieuw fysiek actief maken van de patiënt. Hen minder afhankelijk te maken van de pijn. We vragen patiënten ook om niet meer over de pijn te praten, niet met zichzelf, niet met hun omgeving. De focus moet weg van de pijn.
De patiënt moet weer regie over zijn leven krijgen, opnieuw controle krijgen, zodat de levenskwaliteit weer toeneemt
Jo Nijs
#3 Zelfmanagement
Zeker op de onderwerpen ‘stress’ en ‘slapen’ kan de patiënt veel zelf doen. Dat hoeft allemaal niet met dure matrassen en zeker niet met pijnmedicatie, maar we geven hen praktische tips die ze gewoon zelf in het dagelijks leven kunnen toepassen.
Waarom is deze methode bij chronische pijn zinvoller dan traditionele behandelmethodes?
In Vlaanderen (net als in Nederland, red.) kost chronische pijn evenveel als kanker, hart- en vaatziekten en diabetes samen. Nekpijn, rugpijn, hoofdpijn, buikpijn, fibromyalgie: er zijn veel soorten pijn waar mensen lang last van kunnen hebben.
Een behandeling gericht op spieren en gewrichten levert dan vaak weinig op, of slechts tijdelijk. Een controlegroep die hiermee aan de slag ging, ging ook wel wat vooruit maar lang niet zoveel als de groep die de nieuwe therapie kreeg.
Ook hernia-operaties en schouderoperaties helpen niet als het probleem een ontregeld pijnsysteem is. Het gaat er juist om de hersenen minder overgevoelig te maken. Hersenstimulatie staat daarbij echt nog in de kinderschoenen; bij chronische pijn weet je vaak niet goed wélk deel van de hersenen wel of niet te stimuleren.
Waarom is het brein bij sommige mensen overgevoelig geraakt?
Het kan zijn dat er ooit een lichamelijk probleem is geweest, bijvoorbeeld een ontstoken zenuw, een operatie, chemotherapie. Maar heel vaak hoeft er helemaal geen aanleiding te zijn. Natuurlijk, als je iemand door een scanner haalt vind je altijd wel iets, maar dat hoeft helemaal niet de oorzaak van de pijn te zijn.
Bij mensen met chronische pijn is een pijngeheugen ontstaan. Ooit is er een situatie geweest waarin je pijn had en je tegelijkertijd een bepaalde geur, geluid, gevoel of iets anders uit de omgeving opnam. Je brein gaat vaak opnieuw pijn produceren als het die prikkels opnieuw krijgt. En: als je veel stress ervaart of juist bang bent om iets te krijgen (RSI of nekpijn) dan is de kans ook groter dat je dat ontwikkelt. Alle mediaberichten over dit soort moderne ziektebeelden voeden die angst.
Sommige mensen met chronische pijn hebben gewoon pech, daarbij is de pijn genetisch bepaald. Maar bepaalde leefgewoontes en/of je reactie op eerdere pijnervaringen kunnen ook leiden tot verandering in je genen.
Wat zijn tips van Jo Nijs aan pijnpatiënten?
Jo Nijs heeft een aantal tips voor mensen met pijnklachten, of die nu nog kortdurend zijn of al chronisch zijn:
- Ga goed in overleg met je chrirurg én anderen of een geplande rug- of nekoperatie écht wel nodig is. Vaak kan je lichaam schade prima zelf herstellen.
- Maak je sowieso niet teveel zorgen over lichamelijke problemen, juist door dat zelfherstellend vermogen.
- Probeer bij pijnklachten je normale bezigheden weer zo snel mogelijk op te pakken; bijvoorbeeld werk, hobby of sport. Vraag om begeleiding als je pijn juist hierdoor wordt getriggerd; vaak is er dan meer aan de hand qua stress, emoties of blokkades.
- Neem mensen met pijnklachten áltijd serieus: de pijn is écht. Maar de oplossing ligt vaak niet bij medisch ingrijpen.
- Wil je je pijnklachten aanpakken, doe dit dan begeleid en stapsgewijs. Gooi niet je hele leven plotseling om.
- Lichaamsbeweging heeft hetzelfde effect als pijnstillers. Áls pijnstillers al werken, dan geven ze maar 10-20% pijnverlichting. En komen ze met heel wat bijwerkingen.
- Ga iets doen wat afleidt van de pijn. In bed blijven liggen en hopen dat het snel overgaat is het slechtste wat je kan doen. Overdag gaan slapen zorgt vaak voor een verstoord dag/nacht-ritme, waardoor je pijnsysteem uiteindelijk nóg meer pijn gaan produceren.
Ook de behandelvorm/therapie van de Pain in Motion groep is geen tovermiddel. Bij een deel van de mensen met langdurige pijnklachten wordt deze minder of verdwijnt zelfs. Maar bij een ander deel ook niet.
Wat kun jij nu doen als je chronische pijnklachten hebt?
Moet nu iedereen maar in behandeling bij de ‘groep Pain in Motion / Jo Nijs’? Op de website van Pain in Motion vind je een aantal doorlinks voor pijnbehandeling die gebaseerd is op bovenstaande. Maar ook in Nederland is dit soort pijnbehandeling inmiddels prima te vinden, bij gespecialiseerde pijnklinieken, revalidatiecentra of in combinatie met afbouw van pijnmedicatie.
Heb je al lang (chronisch) pijnklachten?
- Vraag dan of men gespecialiseerd is in chronische pijn en een dergelijke bredere behandeling aanbiedt.
- Verdiep je in ieder geval in hoe chronische pijn werkt en waarom ‘de medische behandeling’ lang niet altijd werkt bij chronische pijn. Natúúrlijk is het raadzaam in overleg met huisarts of specialist bepaalde oorzaken uit te sluiten. Maar de meeste mensen met langdurige pijnklachten hebben dat allang gedaan. En dan is het tijd om de zaken over een andere boeg te gaan gooien en met educatie, oefeningen, begeleiding en zelfmanagement je kwaliteit van leven stapsgewijs weer te verbeteren.
- In Pijnstad van de Landelijke Pijn Organisatie vind je de komende jaren steeds meer artikelen, behandelingen, tips en tools om zélf weer grip te krijgen op een kwalitatief leven mét (al dan niet minder) pijn.
- In de community van de LPO kun je nu al ervaringen uitwisselen met anderen die ook lang pijn hebben. Lees ook eens ervaringsverhalen van mensen die uiteindelijk een ‘switch’ hebben kunnen maken en vraag bij hen door naar wat de verandering heeft getriggerd.
Meer lezen
In dit artikel lees je al meer van EOS over chronische pijn. Het themanummer chronische pijn is interessant om door te lezen en kun je, tegen een kleine vergoeding, downloaden van hun website.