Vroeg of laat in het proces van ‘leren omgaan met chronische pijn’ kan je als pijnpatiënt mentaal flink vastlopen. Dat hóeft natuurlijk niet, afhankelijk ook van de mate van pijn en de impact op je dagelijks leven. Maar de ervaring wijst uit dat er onder chronische pijnpatiënten vaak veel psychisch en sociaal leed voorkomt. Het vroegtijdig opsporen en tackelen van problemen zorgt hopelijk voor kortere wachtlijsten voor pijnpatiënten in de ggz. Als pijnpatiënt kan je dan gericht mentaal worden ondersteund.
Psychische & sociale gevolgen van chronische pijn
Jarenlange pijn kan bijvoorbeeld leiden tot bijvoorbeeld:
- relatieproblemen, wanneer je partner geen begrip voor jouw pijn heeft. Of juist overbezorgd reageert en de pijn op zijn of haar schouders laadt. Partners van pijnpatiënten zijn vaak mantelzorgers, soms zonder dat ze het zelf doorhebben.
- verlies van baan en zingeving, wanneer de pijn leidt tot regelmatige uitval of het werk of zelfs arbeidsongeschiktheid. Veel werkgevers zijn nog vrij onbekend met de ziekte chronische pijn. Door gebrek aan kennis is er vaak niet al te veel ruimte of begrip voor jouw chronische ziekte. Als pijnpatiënt ben je bang voor ontslag. Communicatie over aanpassingen in werkritme of werkplek blijft vaak achterwege. Wat is jouw toegevoegde waarde in het leven als je veel of volledig thuis zit en dagelijkse pijn hebt? Veel pijnpatiënten worstelen met zingeving en voor dit thema is nog relatief weinig aandacht in pijnbehandelingen en/of revalidatie.
- eenzaamheid: door het ‘iedere dag pijn hebben’ word je sociale kring steeds kleiner. Als pijnpatiënt moet je vaak last-minute afzeggen, waar niet iedereen begrip voor heeft.
- issues rondom zelfwaarde: een deel van de pijnpatiënten heeft van nature de neiging om vooral goed voor anderen te zorgen. En niet voor zichzelf. Ook het pijnproces kan ervoor zorgen dat je minder positief gaat denken over jouw waarde als partner. En twijfelt over je waarde als ouder, werknemer of deelnemer aan de maatschappij.
- gebrek aan toekomstperspectief: het altijd maar pijn hebben kan je bij de keel grijpen en doen twijfelen over je toekomst. Verlies van relatie, werk of zingeving zorgt voor angst. Het uitblijven van goede begeleiding in dit proces kan ingrijpende gevolgen hebben.
Natuurlijk heeft niet per definitie iedere pijnpatiënt deze problemen. Dat is onder andere afhankelijk van de mate van pijn, van je karakter. Maar ook van je al dan niet steunende omgeving en van diverse andere factoren. De praktijk wijst uit dat veel pijnpatiënten in meer of mindere mate psychische en sociale problemen ervaren.
Mentale ondersteuning pijnpatiënt is belangrijk
Een deel van de pijnpatiënten belandt uiteindelijk in de ggz (geestelijke gezondheidszorg). Niet zelden na lang wachten. Men komt bij een psycholoog, direct via de huisarts of binnen een multidisciplinair revalidatietraject. Vaak is dit een sluitstuk in de jarenlange zoektocht naar pijnbehandelingen en ‘oplossingen’ voor de chronische pijn.
Deze geestelijke ondersteuning is vaak reactief. Dat wil zeggen: eerst laten we de problemen ontstaan, om vervolgens in reactie daarop te gaan ondersteunen. Het kost dan vaak veel moeite om de gevolgen binnen de perken te houden.
Maar waarom krijgt een patiënt die ergens in het proces de diagnose ‘chronische pijn’ krijgt, niet pro-actieve ondersteuning? Als je weet waar je op moet letten helpt dat enorm. Meer kennis over -mogelijke- mentale gevolgen van jouw dagelijkse pijn maakt je alerter. Gerichte ondersteuning geeft je meer tools in handen om issues vroeg te herkennen. Die kan je dan, samen met je omgeving, eerder ’tackelen’.
Snellere mentale ondersteuning pijnpatiënt voorkomt lange wachtlijsten in de ggz
Onderstaand artikel uit AD/BNDeStem geeft aan dat je het proces ook anders kan inrichten. Vroege mentale ondersteuning van de pijnpatiënt kan plaatsvinden vanuit bijvoorbeeld de praktijkondersteuner bij de huisarts of via maatschappelijk werk. Dat helpt de pijnpatiënt om een deel van de problemen vroeg en ook praktisch aan te pakken.
Gerichte mentale en praktische ondersteuning pijnpatiënt helpt écht
Wat kan zo’n praktijkondersteuner of maatschappelijk werker nu in de praktijk doen? Zo’n persoon kan bijdragen aan betere communicatie. Positief lotgenotencontact stimuleren, wat zorgt voor meer herkenning en erkenning. Aandacht geven aan en gesprekken voeren over nieuwe zingeving, mogelijkheden tot heractivatie. In de praktijk kijken waar de pijnpatiënt tegenaan loopt. Hij of zij kan met goede ondersteuning een deel van de mentale issues al vroeg signaleren. En de impact ervan wellicht verkleinen. Natuurlijk is het daarbij belangrijk dat behandelaren specifiek zijn opgeleid rondom het thema chronische pijn.
Hier ligt een rol voor bijvoorbeeld de praktijkondersteuner van de huisarts, zo laat ook het artikel zien. Praktijkverpleegkundigen kunnen met pijnpatiënten in gesprek gaan om samen de impact van pijn op het persoonlijke leven bespreekbaar te maken. En samen te kijken naar manieren om de problemen die spelen beheersbaar te maken, of de impact ervan te verkleinen.
Wat overblijft aan mentale problemen kan dan uiteindelijk -efficiënt- door de psycholoog worden opgepakt. Een deel van de patiënten heeft al in een vroeger stadium ondersteuning gekregen. Hierdoor zal de wachtlijst voor de resterende groep patiënten hopelijk korter zijn dan nu. En als pijnpatiënt beland je dan bij de psycholoog met een deels ‘opgeruimder hoofd’. Want een deel van de problemen is al eerder aangepakt…of zelfs voorkomen.
De supportieve coach
In de geestelijke gezondheidszorg werkt men al langer met een supportieve coach, bijvoorbeeld bij mensen met een angststoornis.
Met de supportieve coach werk je, naast/na je behandeling, aan allerlei verbeteringen in je dagelijks leven, die je herstel stimuleren. Daarbij gaan we uit van je eigen kracht: we ondersteunen je bij wat je zelf kunt, we denken met je mee en soms gaan we met je mee. We betrekken het liefst ook je familie en naasten bij je doelen, zodat ze je kunnen ondersteunen als je behandeling is afgerond.
Website GGZ Breeburg
De supportieve coach is een lichte vorm van coaching, lichter dan ondersteuning vanuit een psycholoog. De coach ondersteunt bij alle levensfacetten. Van gezin/relatie tot werk, van hobby’s tot het sociale netwerk en van financiën tot passende woonruimte.
Juist ook de pijnpatiënt zou veel baat kunnen hebben bij praktische leef-ondersteuning vanuit de praktijkondersteuner en/of supportieve coach. Dat voorkomt dat mensen met pijn mentaal gaan vastlopen. Het helpt uiteraard als de zorgverzekeraar deze steun, al dan niet gedeeltelijk, vergoedt. Dit is vaak al het geval binnen de ggz.
Mentale ondersteuning van jou als pijnpatiënt: deel je ervaringen
De praktijk is wat weerbarstiger dan het krantenartikel -overigens niet specifiek gericht op pijnpatiënten- wellicht schetst. Maar het is absoluut goed om sociale problemen op een praktische manier sneller op te pakken…of zelfs te voorkomen. Het is een taak binnen de toekomstige Pijnstad om zowel pijnpatiënt als pijnprofessional hier op te wijzen. Ervaringen van pijnpatiënten zichtbaar te maken en te delen.
In de Chronische Pijn Community LPO kan je ervaringen die jij als pijnpatiënt hebt rondom psychische of sociale problemen delen. Die community is een besloten groep.
- Ook mantelzorgers van pijnpatiënten zijn welkom om ervaringen te delen.
- Ook kan je er verder praten over jouw behoeftes aan mentale ondersteuning.
- Deel er je ervaringen en lees hoe anderen omgaan met mentale issues in de alledaagse praktijk.