Vrijdag 03-03-2023 vond het Pijncongres van Nursing voor verpleegkundigen plaats. Een dag vol kennisoverdracht, workshops en verbinding voor iedereen die in z’n beroep te maken krijgt met pijn en chronische pijn. Koert Hommel van de Landelijke Pijn Organisatie was aanwezig. Lees in dit artikel tips van drie congressprekers.
Dit artikel is onderdeel van Kernactiviteit #1: Informatiecentrum binnen Pijnstad
LPO’s secretaris te gast op het Nursing pijncongres
LPO’s secretaris Koert werd, als ervaringsdeskundige, geïnterviewd door dagvoorzitter Christiaan Vermaas. De strekking van Koerts boodschap aan de aanwezige pijnverpleegkundigen:
- heb aandacht voor de mens achter de patiënt, zoom in op wat hem of haar bezighoudt, kan afleiden. Ga samen op zoek naar het terrein voor nieuwe zingeving, als sleutel voor een zinvol leven mét pijn.
- goede pijnzorg is méér dan pijnmedicatie, zenuwblokkades en pijninjecties. Benader de patiënt áltijd BPSS: bio-psycho-sociaal-spiritueel. Tegelijkertijd is en blijft ‘bio’ daar zeker een onderdeel van; denk ook aan beweging, voeding, ademhaling, etc.
- meer dan voor de huisarts, pijnspecialist of andere behandelend arts ligt er een kerntaak voor juist de pijnverpleegkundige om het gesprek met de pijnpatiënt/cliënt aan te gaan. Dat kan ook tijdens de uitvoer van zorgtaken, als tijd beperkt is.
- laten we als pijnpatiënten en pijnprofessionals samen op zoek gaan naar wat ‘betere pijnzorg’ in de praktijk inhoudt. Goede educatie, verbinding met lotgenoten en inzicht in zelfmanagement horen daar bij en zijn essentieel onderdeel van de Pijnstad van de Landelijke Pijn Organisatie.
Drie gastsprekers aan het woord tijdens het Nursing pijncongres
Verschillende gastsprekers en workshoprondes maakten het programma heel divers en leerzaam. We lichten kort enkele opvallende zaken uit, vanuit de bijdrage van drie congressprekers.
Nursing Pijncongres #1: Rob Smeets, hoogleraar Revalidatiegeneeskunde
Rob Smeets gaf een bijzonder helder verhaal over chronische pijn en de waarde van de bio-psycho-sociale benadering in de pijngeneeskunde. Enkele opvallende zaken uit zijn presentatie:
- in de top-10 van meest voorkomende ziektes staan 3 ‘pijn’gerelateerde ziektes: rugklachten, nekklachten en ‘wijdverspreide pijn’ (o.a. fibromyalgie)
- in de pijnzorg is écht een ander perspectief nodig
- in het gehele pijnonderwijs wordt -als je ‘geluk’ hebt- slechts 10 uur besteed aan het thema ‘pijn’…dat móet echt meer worden
- doel van de (chronische) pijnzorg moet niet het ‘opheffen’ van pijn zijn, maar het verbeteren van participatie en de uitvoer van iemands dagelijkse levensactiviteiten
- al in de eerste 3 levensjaren kan er middels stress of trauma’s (fysiek en/of mentaal) een zaadje worden geplant voor latere chronische pijnklachten
- chronische pijn is veel meer een disregulatie in het brein (met hypersensitiviteit tot gevolg) dan dat het nog in relatie staat met eventuele fysieke schade
- veelal onbewust(e) gedachten, emoties en gedrag zijn mede de oorzaak van aanhoudende pijn, net als sociale factoren (werk, cultuur, wetgeving) en fysieke factoren (gebrek aan beweging, voedingspatroon, evt. infecties of letsel)
- vergéét alle ergonomische adviezen die je aangereikt krijgt (zithouding, tilhouding etc.): er is gewoon te weinig wetenschappelijk bewijs voor. Veel beter is ‘afwisseling’!
- heb aandacht voor de patiënt, óók voor wat betreft het mee naar huis geven van opiaten: maak afspraken in de tijd (bv. ‘max. 1 week’) in plaats van ‘op geleide van pijn’
Nursing Pijncongres #2: Bart Morlion, professor in de pijngeneeskunde
Bart Morlion, een ‘fan’ van het eerste uur van LPO’s Pijnstad en auteur van onder andere het boek ‘PIJN’, nam iedereen op zijn bekende, humorvolle en beeldende manier mee in het thema ‘pijn’.
Wat opviel in zijn presentatie:
- pijn hoort bij het leven, heeft een belangrijke waarschuwingsfunctie
- al tijdens het allereerste spreekuur op de pijnpoli van het UZ Leuven is er aandacht voor pijneducatie: goede kennis van hoe pijn werkt is essentieel voor een pijnpatiënt
- de pijnpoorten in ons lichaam worden sterk emotioneel beïnvloed. De netwerken in het brein rondom ‘pijn’ en ‘emotie’ zijn verweven met elkaar. Eventuele zorgen en problemen spelen daar dus in mee.
- chronische pijn kun je zien als pijn waarbij het verband met eventuele oorspronkelijke schade is verdwenen: het zenuwstelsel neemt de pijn langzaamaan over
- geen enkele op zichzelf staande behandeling zal bij chronische pijn alléén ‘het effect’ kunnen hebben…het gaat om de combinatie van verschillende behandelingen. Daarom is ‘multimodale pijnbestrijding’ zo essentieel, met aandacht voor fysieke, psychische én sociale factoren.
- pijnmedicatie kan baat hebben bij acute pijn, maar veelal niet bij chronische pijn. Medicatie kan wel helpen om juist andere factoren te kunnen bespreken: medicatie brengt eerst de ‘rust’ die nodig is voor behandeling van die andere factoren.
- overal in de wereld zie je nog de ‘volop prikkende pijnklinieken’, waarbij medische ingrepen als pijnblokkades volop worden ingezet én via verzekeraars vergoed. Dit werkt echter niet bij chronische pijn. De pijnzorg moet echt veranderen…maar dan is dus ook een verandering nodig in de financiering van deze zorg.
- de meest effectieve strategie om te leren omgaan met je pijn is het ‘op afstand leren zetten’ van je pijn (ACT, Acceptance & Commitment Therapy)
Nursing Pijncongres #3: Natascha van Schie, verpleegkundig pijnconsulent
Natascha van Schie verzorgde een interessante workshop gericht op de afbouw van pijnmedicatie. Een ‘hot’ thema binnen de pijnzorg, door alle commotie rondom de opiatencrises.
Wat leerde Natascha de aanwezige pijnprofessionals zoal?
- het nabellen van patiënten die met opiaten naar huis gaan vanuit het ziekenhuis zou áltijd moeten gebeuren: grip houden en voorkomen dat opiaten zomaar worden verlengd ‘omdat er nog pijn is’.
- pijnbestrijding is altijd multimodaal en kan het best plaatsvinden volgens een ‘Total Pain Concept’ met aandacht voor fysieke, sociale en psychologische factoren.
- hoe logisch ook (maar het gebeurt lang niet altijd): probeer altijd éérst de achterliggende oorzaak van de pijn te behandelen voordat sterkere pijnmedicatie wordt gegeven -voor een gebroken been is ‘gips’ nog altijd te beste pijnbestrijder
- er zijn genoeg alternatieven te bedenken op ‘het pilletje’ om pijn beheersbaar te houden; denk bv. aan ‘een gesprek’ waarin je een bepaalde angst naar boven kunt halen, of aan ‘muziek’ als afleider van de pijn
- opiaten kunnen juist ook pijn versterken (‘hyperalgesie’): daarom is het ophogen van pijnmedicatie lang niet altijd helpend
- stel bij afbouw van pijnmedicatie samen met de patiënt altijd concrete doelen, waarbij een doel niet is ‘de pijn stoppen’, maar ‘wat wil je in je leven bereiken met minder opiaten’
- bereid een patiënt er op voor dat tijdens de afbouw de pijn tijdelijk juist kan toenemen: dat is logisch en goed uit te leggen -zoek naar tijdelijke extra maatregelen die helpen om de aandacht af te leiden van de (toenemende) pijn
Natascha wijst nog op een nieuwe podcast ‘De Pijngrens’, waarin de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie aandacht vraagt voor allerlei problemen rondom het gebruik van opioïden.
Meer lezen
- Rob Smeets interviewde LPO vrijwilliger Koert, samen met zijn collega René Oosterwijk, voor de Pijncast podcast.
- Wil je meer weten over afbouw van pijnmedicatie? Op de website van het IVM vind je nuttige informatie en handige tools.
- Benieuwd welke congressen Nursing nog meer organiseert? Je vindt het op de Nursing website.